EU 2019/2144 – Özet Bilgi

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesinde “Araçların yapım ve kullanma bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyması zorunludur. Yapım safhasında, araçların Tip Onayı Yönetmeliği ile buna bağlı diğer yönetmeliklerin çıkarılmasına Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilidir.” hükmü ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve  Uygulanmasına  Dair  Kanunun 4 üncü  maddesinde  “ Yetkili kuruluşlar, teknik düzenlemeleri insan sağlığının, can ve mal güvenliğinin, çevrenin, hayvan ve bitki sağlığının veya tüketicinin korunması veya enerji verimliliğinin sağlanması gibi bir kamu yararını gözeterek, rekabeti engellemeyecek şekilde ve gözettiği amacın ötesine geçmeyen, uygun, orantılı, açık ve uygulanabilir hükümler koyarak hazırlar.” hükmü amirdir.

TÜİK ve Emniyet Genel Müdürlüğü verilerine göre; Ülkemizde 2018 yılında yaklaşık 185.000 ölümlü/yaralanmalı kaza  ve  bunun  sonucu  yaklaşık 7.000 kişinin ölü mü ve 310.000 kişinin yaralanması söz konusu olmuştur. AB üyesi 28 ülkede ise trafik kazaları sonucunda yılda yaklaşık 25.000 kişi ölmektedir.

AB’de motorlu araçların genel güvenliği ve korunmasız karayolu kullanıcılarının ve yolcuların korunması ile ilgili (EU) 2019/2144 sayılı AB Regülasyonu yayımlanmıştır.

Söz konusu Regülasyon için Avrupa Parlamentosu tarafından yayımlanan ve ekte bir örneği yer alan basın duyurusuna https://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-1793_en.htm adresinden ulaşılabilmektedir. Bu çerçevede, trafik kazaları sonucunda AB’de yılda yaklaşık 25.000 kişinin öldüğü, söz konusu Regülasyon ile birlikte insan hatasından kaynaklı kazalarda düşüş sağlanacağı ve önümüzdeki 15 yılda 25.000’den fazla insan canı kurtarmaya ve 140.000’den fazla ciddi yaralanmayı önlemeye yardımcı olacağı, bu çerçevede 15 milyar Euro’dan fazla sağlık giderinden tasarruf sağlayacağı vurgulanmaktadır.

Benzer şekilde ülkemizde, araçlarda yeni gelişmiş güvenlik sistemlerinin/teknolojilerinin zorunlu olması ile birlikte sürücü ve yolcular ile yayalar, bisikletliler vb korunmasız karayolu kullanıcıların ölüm veya yaralanmalarının önemli ölçüde azaltılabileceği değerlendirilmektedir.

Bu bağlamda, söz konusu Regülasyonda meri mevzuata (661/2009/AT Yönetmeliği ve büyük ölçüde meri mevzuatı yansıtan bu Yönetmelik taslağının Ek I’indeki Regülasyon listesi) ilave olarak aşağıda listelenen gelişmiş güvenlik sistemleri/teknolojileri hakkında hükümler bulunmaktadır (her bir sistemin açıklaması ve uygulama tarihleri Yönetmelik içerisinde ve Ek II’sinde yeral maktadır).

Otomobil ve kamyonet olarak tabir edilen M1 ve N1 kategorisi araçlar için:

• Acil durum şeritte tutma sistemi,
• Olay veri kaydedicisi (kara kutu),
• Gelişmiş acil (otomatik) frenleme sistemi,
• Şeritte tutma destek sistemi,
• Sürücü uyuklama ve dikkat uyarı sistemi,
• Gelişmiş sürücü dikkat dağınıklığı uyarı sistemi,
• Akıllı hız destek sistemi,
• Gelişmiş önden, yandan, arkadan çarpma dâhil yandan direğe çarpma testleri,
• Genişletilmiş kafa çarpma koruma bölgesi,
• Alkol kilidi kurulum kolaylığı,
• Acil duruş sinyali,
• Geri manevrada algılama sistemi,
• Ön koruma sistemleri,
• Aracın siber saldırılara karşı korunması,
• Emniyet kemeri hatırlatıcısı.

Kamyon, küçük kamyon, minibüs, midibüs ve otobüs olarak tabir edilen M2, M3, N2 ve N3 kategorisi araçlar için:

• Kör nokta uyarı sistemi,
• Gelişmiş acil (otomatik) frenleme sistemi,
• Şeritten ayrılma uyarı sistemi,
• Sürücü uyuklama ve dikkat uyarı sistemi,
• Gelişmiş sürücü dikkat dağınıklığı uyarı sistemi,
• Olay veri kaydedicisi (kara kutu),
• Aracın ön veya yanına yakın mesafede bulunan yaya ve bisikletlileri algılayabilen ve çarpışmayı önleyen sistemleri,
• Akıllı hız destek sistemi,
• Alkol kilidi kurulum kolaylığı,
• Acil duruş sinyali,
• Geri manevrada algılama sistemi,
• Emniyet kemeri hatırlatıcısı,
• Aracın siber saldırılara karşı korunması,
• Lastik basınç izleme sistemi,
• Otobüs ve minibüslerde yangın algılama ve söndürme sistemleri,
• Otobüslerin yanma dayanımı.

Ayrıca, söz konusu Regülasyonda otonom ve tam otonom araçlara ilişkin özel şartlar da yer almaktadır.

Yeni araçların aktif ve pasif güvenlik sistemlerini ilgilendiren düzenlemeleri barındıran ve amacı insanların can/mal güvenliğinin güncel teknolojiye uyumlu olarak korunmasını sağlamak olan söz konusu Regülasyona uyum sağlanmasının, yukarıda bahsedilen ölümlü/yaralanmalı kazaların azaltılması bakımından büyük öneme haiz olduğu değerlendirilmektedir.

İlk tarih: Date for refusal to grant type-approval (Tip onayı vermeyi reddetme tarihi)

İkinci tarih: Date for the prohibition of the registration of vehicles, as well as the placing on the market and entry into service of components and separate technical units (Araçların tescilinin yasaklanması ile aksamların ve ayrı teknik birimlerin piyasaya sürülmesi ve hizmete girmesinin yasaklandığı tarih)